Bir Rus Ünlüsü: Semaver

Semaver, kelimesinin Rusça kökenli olduğunu biliyor muydunuz? Sorduğum insanların büyük çoğunluğu, bu kelimenin Farsça kökenli bir kelime olduğunu tahmin ettiklerini söyler. Ama hayır, Rusça kökenli. İnanmayan Türk Dil Kurumu’na sorabilir. Rusçası самовар. Сам kelimesi, kendisi, kendi kendine gibi bir anlama geliyor. Варить de pişirmek, kaynatmak anlamına gelen mastar. Самовар, kendi kendine pişiren gibi bir anlamı olan bileşik kelime.

Türk Dil Kurumu, anlamını “özellikle çay demlemekte kullanılan, içinde kömür yakacak ocağı bulunan, elektrikle de çalışabilen, bakır, pirinç, vb. metallerden yapılmış musluklu kap” olarak vermiş. Zaten ne olduğunu biliyorsunuz.

Semaverin tarihi epey eski. Binlerce yıl öncesine ait semaver benzeri araçlar, Çin’de, Azerbaycan’da ve Mısır’da bulunmuş. (1, 2, 3, 4) . Kayıtlara geçmiş ilk semaver fabrikası ise Rusya’da Tula’da (Тула) Лисицын kardeşler tarafından 18. yüzyılın sonunda kurulmuş. Tula, Rusya’da metal işçiliği ve silah üretimiyle ile ünlü bir şehir. Kent, bugün de semaver üretiminin tarihi merkezi kabul ediliyor.

Semaverler ve Tula ile ilgili bir de atasözü var: В Тулу со своим самоваром не ездят. Tam çevirisi, Tula’ya kendi semaveri ile gitmezler.

Rus semaveri ile ilgili başka bir hatırlatma. Rusya ile pek ilgisi yok, ama olsun. Sex and the City dizisinde Carrie ile Aleksandr Petrovski ilk randevularında Russian Samovar (Rus Semaveri) isimli bir lokantaya gitmişlerdi. O lokanta, New York’ta tiyatro bölgesindeki gerçek bir Rus lokantası.

Sizi bilmem, ama ben semaver başında, iki-üç yakın dostla yaptığım keyfin tadına doyamam. Üstelik çay seven bir insan bile değilim.

Bağlantılar:

1. http://azer.com/aiweb/categories/magazine/83_folder/83_articles/83_samovar.html

2. http://en.wikipedia.org/wiki/Samovar

3. http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80

4. http://masterrussian.com/russianculture/samovars.htm

Fotoğraf: Aslıhan

Yayın Tarihi: 29.Eylül.2010, Çarşamba